Krzyżacy, zakon powstały w czasie krucjat do Ziemi Świętej, po upadku Królestwa Jerozolimy i zaprzestaniu krucjat, musiał poszukać sobie nowego zajęcia i nowego miejsca. Zakon chciał utworzyć swoje państwo, podobnie jak Joannici, a okazja nadarzyła się na początku XIII wieku, na Węgrzech, dokąd przybyli na zaproszenie króla. Ich zadaniem była obrona Węgier przed pogańskimi plemionami. Kiedy węgierski król zorientował się w zamiarach Krzyżaków, po prostu ich przepędził. Kilkanaście lat później Konrad Mazowiecki nadał im ziemię dobrzyńską i michałowską oraz zobowiązał do obrony Mazowsza przed plemionami Prusów oraz do ich chrystianizacji.
Krzyżacy dość szybko i skutecznie zabrali się do dzieła, przyjmując taktykę stopniowego zajmowania ziem Prusów i umacniania się na zdobytych terenach. Na miejscu grodu budowali tymczasowy drewniany zamek z ziemnymi umocnieniami i przygotowywali się do budowy zamku murowanego. Podbite ziemie zagospodarowywali osadnikami sprowadzanymi z krajów chrześcijańskich. Typowy zamek krzyżacki był murowany z cegieł, a więc potrzebował zgromadzenia dużej ilości materiałów budowlanych, których wytwarzanie było dosyć pracochłonne. Przygotowanie i budowa zamku krzyżackiego trwała zazwyczaj kilkanaście lat, ale były to trwałe budowle, trudne do zdobycia. Zamków krzyżackich powstało kilkadziesiąt i można je zobaczyć na interaktywnej mapie.
Jednym z większych zamków krzyżackich był zamek w Gniewie, którego budowę rozpoczęto w XIII wieku, ciągle rozbudowywano aż do XV wieku. Zamek zbudowano planie prostokąta, a budynki otaczają wewnętrzny dziedziniec. Zamek w sumie dość krótko był w rękach Krzyżaków, a po wojnie trzynastoletniej został siedzibą polskich starostów. Po rozbiorach wykorzystywany był różnie, a po odzyskaniu niepodległości spłonął. Odbudowano go dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Dużym zamkiem był również zamek krzyżacki w Radzyniu Chełmińskim, jako murowany zbudowany w pierwszej połowie XIV wieku. Wcześniej istniał jako drewniany zamek, siedziba komtura. Ten zamek przeszedł w polskie ręce już na początku wojny trzynastoletniej i podobnie jak inne przejęte zamki krzyżackie został siedzibą królewskiego starosty. Zamek został zniszczony w czasie wojny ze Szwedami w 1628 roku, opuszczony popadał w ruinę, był rozbierany. Do dzisiaj zachował się w stanie ruiny i jako trwała ruina został zabezpieczony. Był to również zamek na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem i dużym podzamczem.
Bardzo dobrze zachował się zamek w Nidzicy, zbudowany po 1370 roku. Zamek we wcześniejszych wojnach nie ucierpiał, dopiero żołnierze napoleońscy go zdewastowali. Dzieła zniszczenia dopełniło bombardowanie z czasów II wojny światowej, ale w latach sześćdziesiątych zamek został odbudowany. Zamek i podzamcze w Nidzicy zdecydowanie wart jest odwiedzenia, jest tam również ciekawe muzeum.